Hebben alle vissen schubben?

cHerinner je je nog, kind, toen je een vis nauwkeurig tekende? De driehoekige staart van de vis moest natuurlijk uit rechte lijnen bestaan, maar het lichaam was bedekt met schubben in de vorm van afgeronde dakpannen, die we zorgvuldig één voor één inkleurden.

Maar hebben alle vissen in de natuur schubben? Niet noodzakelijk!

Schubben zijn kleine plaatjes die de dermis, een laag van de huid, van bepaalde dieren bedekken om ze te beschermen. Ze komen voor bij schildpadden, reptielen zoals slangen en hagedissen, bij bepaalde insecten zoals vlinders... en natuurlijk bij vissen.

Bij beenvissen zijn de schubben duidelijk aanwezig. Ze beschermen de huid tegen parasieten, verbeteren de hydrodynamica, verminderen wrijving, maar zijn niet allemaal identiek.

• De cycloïde schubben zijn glad en afgerond. Ze hebben groeiringen waarmee je de leeftijd van de vis kunt bepalen. Sardines, haringen en zalmen hebben deze schubben.
• De ctenoïde schubben hebben fijne kartelingen aan de rand, wat de hydrodynamica van het dier verbetert. Het zijn de schubben van lipvissen, tandbaarzen, papegaaivissen en vlindervissen.
• Ganoïde schubben zijn hard en glanzend, vergelijkbaar met glazuur of botplaten. Ze zijn kenmerkend voor bepaalde soorten, zoals de steur of de koffervis. De platen van de steur zijn in rijen geplaatst, terwijl het lichaam van de koffervis bedekt is met een hard pantser.

Andere soorten hebben bijzondere schubben: de maanvis heeft een dikke, ruwe huid waarvan de schubben op een harnas lijken. De arapaima, een grote vis uit de Amazone, heeft schubben die enkele centimeters dik zijn, hard aan de buitenkant en zacht aan de binnenkant. Hun uitzonderlijke weerstand tegen aanvallen van roofdieren zoals piranha's heeft onderzoekers geïnspireerd om er resistente materialen van te maken.

Haaien en roggen, die kraakbeenvissen zijn, hebben geen schubben, maar tandjes die bestaan uit dentine en glazuur, net als tanden. De huid van haaien is ruw en bevordert de hydrodynamica van deze selaciën. 

Deze eigenschap is trouwens door onderzoekers bestudeerd en benut om coatings te ontwikkelen die de aerodynamica van vliegtuigen of de hydrodynamica van zwempakken verbeteren, waardoor de prestaties van zwemmers worden geoptimaliseerd.

Kunnen schubben worden gerecycled?

Na het recyclen van mosselschelpen of sint-jakobsschelpen kunnen visschubben worden vermalen en worden ze een duurzaam en stevig materiaal voor het maken van spatschermen of tegels.

Dus, schubben of geen schubben, is vis een bron van inspiratie?