Biodiversiteit 5mn
Ontdek de ongelooflijke medische training van de murene
Hoe draagt medische training bij aan het welzijn van dieren?
Wist u dat het mogelijk is om vissen gebaren en gedragingen aan te leren die hun dagelijks welzijn verbeteren?
In Nausicaá stellen aquaristen protocollen op die voldoen aan de fysiologische behoeften van zeedieren. Deze routines vergemakkelijken de voederverdeling en maken het mogelijk om nieuw gedrag aan te leren.
Ze dragen ook bij aan de verrijking van de dieren en maken hen geleidelijk vertrouwd met medische handelingen. Deze leerprocessen dragen bij aan optimale leefomstandigheden voor de dieren in het centrum.
Maar hoe train je een vis?
Hoewel het resultaat van de medische training van zeeleeuwen regelmatig wordt gepresenteerd en uitgelegd aan bezoekers van Nausicaá, is het moeilijker om je een voorstelling te maken van de reactiesnelheid van een vis tijdens zijn training.
Om dit te begrijpen, hebben we Louise ontmoet, verzorgster van de gematigde zone. Bij haar aankomst in Nausicaá vier jaar geleden heeft ze een training opgezet met de gewone murenen Muraena helena.
Een kwestie van geduld en vertrouwen
Het voeren "op maat"
Louise merkte al snel hoe snel deze vissen reageerden toen ze een voedingsroutine instelde: "De eerste fase van de training was het voeren met een tang. Deze routine heeft twee voordelen: je kunt de dieren van dichtbij bekijken en controleren of ze voldoende eten. De vier murenen in het bassin hadden dit in twee sessies onder de knie. Ter vergelijking: dezelfde oefening met de wolfsalen kostte meer tijd."
Aangemoedigd door dit eerste succes introduceerde Louise vervolgens een doelwit om de murene te begeleiden en naar het voederpunt te leiden. "Als de beweging goed wordt uitgevoerd, wordt het dier beloond. Zo wordt het gedrag beetje bij beetje aangeleerd." Dit leerproces verloopt in het tempo van het dier, zonder dwang.
Elke sessie begint en eindigt met een geluidssignaal, dat de duur van de oefening aangeeft. Regelmaat loont, maar vooruitgang is nooit definitief: een vangst kan het vertrouwen schaden, een gebrek aan training kan de verworven vaardigheden verminderen.
Louise zette haar training voort door een kooi te introduceren waarin de murene kan worden geplaatst. De murene waardeert het comfort en de veiligheid die deze kooi haar biedt. "De isolatie die dit biedt, heeft een kalmerend effect, wat het hanteren vergemakkelijkt", vertelt Louise.
De verzorgster profiteert namelijk van de beschikbaarheid van de murene in het compartiment om zijn gezondheidstoestand te controleren, maar ook om hem te laten wennen aan het aangeraakt worden met voorwerpen die een sonde of spuit simuleren.
Het belang van training voor dierenartsen
Deze laatste ontwikkeling is interessant voor de veterinaire follow-up van het dier: hierdoor kunnen medische onderzoeken zoals echografieën of bloedafnames worden uitgevoerd en kunnen de voedingsrantsoenen of de toediening van medicijnen worden geïndividualiseerd. Er is al een eerste test uitgevoerd waarbij op veilige wijze injecties zijn toegediend aan een van de murenen.
"De uitdaging is om ze in een positie te houden waarin ze kunnen worden onderzocht. Met een langdurige echografie kan bijvoorbeeld het geslacht van deze murenen worden vastgesteld, wat visueel niet mogelijk is", voegt Louise toe.
Sasha, de dierenarts van Nausicaá, volgt deze training op de voet: "We kunnen het dier behandelen en echografieën uitvoeren zonder stress of risico's door verdoving", vertelt ze ons. Dit is des te interessanter omdat er weinig literatuur over deze soort bestaat en alle analyses van de echografieën van onschatbare waarde zullen zijn om deze vissen te begrijpen en te verzorgen.
22 soorten getraind in Nausicaá
Murenes zijn niet de enige soorten die Louise traint. In het Californische bassin raakt de Californische lipvis of schapenkop eraan gewend om zijn voedsel te krijgen door dichter bij een doelwit te komen; de luipaardhaaien, die meestal op de bodem van het bassin leven, worden getraind om hun voedselrantsoen te komen halen door naar de oppervlakte van het aquarium te komen. De jonge verzorgster werkt ook in de reservaten aan het trainen van wolfsalen.
Als we daar de verschillende soorten roggen uit het grote bassin, haaien, zeeleeuwen en nog andere soorten aan toevoegen, zijn er momenteel 22 soorten die al meerdere jaren gedragsmatige training krijgen.
Deze trainingen worden begeleid door een dierenarts die gespecialiseerd is in diergedrag bij het ontwerpen, evalueren en ontwikkelen van de trainingen. Deze Belgische dierenarts profileert zich als "coach van coaches" en geeft advies, oplossingen en tips om de trainingen te verbeteren op basis van toegepaste ethologie en wetenschappelijke nauwkeurigheid.
"De training is hier een zachte methode van psychologische beheersing die gebaseerd is op beloning en niet op straf", vertelt hij ons. "Voedsel is een motivatie die interactie met de verzorger en gedragsverrijking mogelijk maakt."
Hij voegt hieraan toe: "Het voordeel van een training is dat je dichter bij de dieren kunt komen. Het heeft een verzorgend doel, maar ook een potentieel educatief doel voor bezoekers."
Training is inderdaad een geweldig bemiddelingsinstrument: het maakt een nieuwe benadering en een nieuw begrip van het leven mogelijk door de interacties tussen verzorgers en dieren te observeren.
In Nausicaá past deze zachte en geleidelijke aanpak in het streven om het publiek bewust te maken van de rijkdom en kwetsbaarheid van de mariene wereld.