De diepzee: nog altijd een onzekere toekomst!

Terwijl een eerste onderhandelingssessie binnen de ISA over de voorbereiding van een mijnwet voor de volle zee op 29 maart 2024 is afgerond, wordt er verder intensief gedebatteerd over de kwestie van het al dan niet toelaten van mijnbouw in de diepzee. 

Bij deze gelegenheid sprak Frankrijk namens 13 landen en riep op tot een brede coalitie van landen om zich te verzetten tegen mijnbouw op de zeebodem.

In afwachting van het tweede deel van deze 29e sessie van de ISA die plaatsvindt in juli 2024 in Kingston - Jamaica, ontraadselen we de uitdagingen van deze belangrijke bijeenkomst voor de toekomst van de diepzee. 

De diepzee, of de abyssale zone, is het diepste gebied van de oceaan. Het begint op een diepte van 1000 m en vertegenwoordigt 75% van het volume van de oceanen en 88% van de zeebodem. En toch weten we minder over de bodem van de oceaan dan over de maan: slechts een kwart van de oppervlakte ervan is in kaart gebracht en minder dan 5% is nauwkeurig onderzocht. 

Ook al lijkt de diepzee een ver-van-mijn-bed-show speelt ze een primordiale rol in het evenwicht van de planeet. De diepzee regelt inderdaad het klimaat en gaat de opwarming van de aarde tegen door enorme hoeveelheden koolstof op te slaan en de warmte te absorberen.

Zelfs in de meest extreme omstandigheden herbergt de diepzee een grote diversiteit aan soorten. We tellen momenteel ongeveer 300.000 soorten in de oceaan, maar duizenden daarvan moeten nog worden ontdekt, en een groot deel van die duizenden zou zich wel eens in de diepzee kunnen bevinden. Sommige zijn van belang voor de wetenschappers, want ze kunnen aan de basis liggen van nieuwe geneesmiddelen en innoverende materialen.

Naast een buitengewone fauna vind je in de diepzee ook afzettingen van zeldzame metalen zoals koper, nikkel, kobalt of mangaan. Deze wekken steeds meer de interesse van de industrie in heel wat landen die zich nu al positioneren voor hun exploitatie. 

De abyssale zone bevindt zich in de volle zee, in internationale wateren, en wordt beheerd door de ISA - de Internationale Zeebodemautoriteit, een agentschap van de Verenigde Naties dat in 1994 werd opgericht. Het is deze autoriteit die belast is met het reguleren van de exploratie en de exploitatie van de delfstoffen van de diepzee. 

In juli van dit jaar, tijdens het tweede deel van deze 29e sessie, moeten de lidstaten tot een akkoord komen over de invoering van een mijnwet die de weg zou openen naar de exploitatie van de minerale hulpbronnen. 

Momenteel hebben we twee visies die botsen:

• Enerzijds de staten die de mijnbouw ondersteunen om economische en strategische redenen, aangezien het belangrijk is om de bevoorrading van kritische hulpbronnen veilig te stellen, met name voor de energietransitie.
• Maar heel wat staten, bedrijven, banken, visserijorganisaties, ngo’s, wetenschappers en burgers verzetten zich tegen de exploitatie wegens de risico’s die met deze activiteit gepaard zouden gaan voor de biodiversiteit en het wereldklimaat. De wetenschappelijke gemeenschap en een hele reeks internationale organisaties en landen zoals Frankrijk roepen op tot een moratorium op mijnbouw in de diepzee totdat er meer geweten is over de ecologische gevolgen van een dergelijke praktijk.

Terwijl de wetenschappelijke exploratie van de diepzee nog maar net begonnen is met de ontrafeling van haar geheimen, baart een eventuele toestemming voor mijnbouw ons zorgen. 

In wetenschappelijke kringen is men het erover eens dat de ecologische gevolgen van mijnbouw in diep water rampzalige gevolgen kan hebben voor de mariene biodiversiteit en het ecologische evenwicht van de oceanen. 

Voor de winning van mineralen wordt de zeebodem afgeschraapt, waardoor de kwetsbare habitat van de soorten die daar leven onherroepelijk wordt vernietigd. Bovendien kunnen de door de mijnactiviteit opgerakelde sedimenten worden meegevoerd met de stroming en ver van de mijnsite het water vervuilen en de voedselketen verstoren.

De Franse staat is een van de landen die de invoering van een moratorium voor het behoud van de diepzee uitgesproken steunen. Frankrijk profileert zich zelfs als de trekker van dit standpunt dat meermaals te kennen is gegeven:

• In november 2022, tijdens de COP27, heeft president Emmanuel Macron verklaard dat Frankrijk het verbod op elke vorm van exploitatie van de diepzee ondersteunt.
• Op 17 januari 2023 heeft het nationale parlement zich bij volstrekte meerderheid uitgesproken voor een moratorium op mijnbouw in de diepzee, en zodoende aan de Franse regering gevraagd om de goedkeuring door de ISA van elke regelgeving ten gunste van mijnbouwactiviteiten in de abyssale zone te blokkeren.
• In juli 2023, tijdens de vorige sessie van de ISA, heeft Frankrijk een ‘voorzorgspauze’ of moratorium geëist om alle ecologische gevolgen van de mijnbouw te kunnen evalueren. 

Met de invoering van een moratorium zou er tijd kunnen worden gewonnen om meer inzicht te krijgen in de milieurisico's van mijnbouw in de diepzee.

De beslissingen die tijdens de volgende sessie van de ISA in juli zullen worden genomen, zijn dus van wezenlijk belang voor de toekomst van de diepzee.

Crédit photo : © Ifremer/MNHN - C/O Kanadeep 2019 - CCBY